Tiền là gì?

Tiền đã phục vụ chức năng điều phối cốt lõi của xã hội trong nhiều thế kỷ. Tiền hỗ trợ chúng ta thực hiện giao dịch một cách hiệu quả, vì vậy chúng ta không phải dựa vào hệ thống trao đổi hàng hoá kém hiệu quả.

Nếu bạn cho người hàng xóm cuaủ mình một lít sữa để đổi lấy một hũ đường, đó là trao đổi hàng hoá. Các ghi chép cho thấy cách thức này đã được sử dụng bởi người Lưỡng Hà, người Phoenicia và Babylon từ 6000 năm trước Công nguyên – rất lâu trước khi tiền tệ được phát minh.

Tuy nhiên, việc đổi hàng hoá là một quá trình phức tạp, bởi vì bạn phải mang sữa đó theo bên mình cho đến khi bạn tìm thấy ai đó có đường. Cần phải có một phương tiện trao đổi dễ dàng hơn – và đó là điều đã tạo ra khái niệm về tiền. Thay vì mang theo hộp sữa, tôi có thể mang theo những mảnh giấy nhỏ, kim loại hoặc một số vật dụng khác. Khi bạn nói với tôi rằng bạn có một ít đường, tôi có thể đưa cho bạn tờ giấy để đổi lấy chúng. Sau đó, bạn có thể sử dụng những tờ giấy đó để đổi lấy sữa.

Tiền khiến cho cuộc sống hiệu quả hơn. Bạn không cần phải nhận sữa ngay khi cho tôi đường. Bạn có thể mang theo và bảo vệ tiền dễ dàng hơn sữa. Và tờ giấy đó có thể thay thế cho bất cứ thứ gì – bạn không cần phải sở hữu thứ mà người có sữa muốn trao đổi.

Tổ tiên chúng ta đã sử dụng tất cả các loại vật phẩm như một hình thức của tiền, bao gồm động vật, cây trồng, vỏ sò, kim loại, giấy, muối, thậm chí những tảng đá lớn.

Sữa là sữa, giả sử là sữa tươi, sẽ rất ít sự khác biệt giữa một phần tư này với một phần tư kia. Vì vậy, mọi người dễ dàng thống nhất về lượng sữa cần thiết để có được một hũ đường. Nhưng nếu tôi muốn mua đường của bạn bằng tiền, bạn sẽ đòi hỏi bao nhiêu xu?

Bạn sẽ muốn biết người tạo ra đồng xu. Và đó à vấn đề đầu tiên. Trong những ngày đầu của tiền, bất kỳ ai cũng có thể tạo ra chúng – giống như bất kỳ ai cũng có thể vắt sữa một con bò. Kể từ khi các cá nhân và doanh nghiệp tạo ra đồng tiền riêng của họ, rất nhiều trong số đó đã được chứng minh là vô giá trị. Do đó, mọi người miễn cưỡng chấp nhận tiền như một phương thức thanh toán – đưa chúng ta trở lại hệ thống trao đổi hàng hoá có nhiều vấn đề.

Để mọi người tin tưởng và chấp nhận giá trị của những đồng tiền này, các chính phủ bắt đầu tuyên bố rằng họ và chỉ họ mới được phép in tiền. Các chính phủ ổn định hơn và có quyền (nhờ quân đội của họ) để thực thi các quy tắc của họ. Tuy nhiên, vấn đề là các chính quyền thay đổi liên tục và thường sẽ có nhiều hơn một phe nắm quyền lực.

Ví dụ ở Mỹ, tất cả 13 thuộc địa đều phát hành tiền. Nhưng đơn vị tiền tệ của bang Massachusetts không có cùng đơn vị tiền tệ của bang Pennsylvania, cũng như không có thoả thuận công khai nào về những giá trị tương đối.

Đây không phải là một cuốn sách về lịch sử kinh tế, vì vậy tôi sẽ bỏ qua các chi tiết không liên quan, nhưng tôi cũng nên nói sơ qua tình hình: ở Mỹ, chính phủ liên bang hiện là nhà phát hành tiền duy nhất và giá trị được in trên mỗi tờ tiền, loại tiền đó có thể thanh toán tất cả các khoản nợ, công cộng và tư nhân. Các chính phủ khác cũng in tiền để sử dụng trong lãnh thổ của họ, nhưng nhiều người từ chối chấp nhận những loại tiền do nước khác in. Tuy nhiên, đồng đô la Mỹ được khá nhiều người trên thế giới chấp nhận.

Nhưng đô la Mỹ vẫn đang được in trên giấy. Cục khắc và In của Bộ Ngân khố Mỹ in 4,2 tỷ tờ mỗi năm, với mệnh giá từ 1 đô la đến 100 đô la.

Chắc chắn, việc mang theo tiền trong ví của bạn sẽ dễ dàng hơn rất nhiều so với việc mang theo sữa. Nhưng vẫn có một rắc rối với tiền – đặc biệt là khi bạn có nhiều tiền. Bạn có muốn đi dạo với hàng trăm nghìn hoặc hàng triệu đô la trong túi của mình không?

Vì vậy, mọi người nghĩ rằng họ cần một nơi để cất tiền của mình – và điều đó dẫn đến sự ra đời của ngân hàng. Lúc đầu, bạn gửi tiền mặt tại ngân hàng địa phương và ngân hàng này sẽ để tiền của bạn trong kho tiền. Nhưng giờ không còn nữa. Ngày nay, tiền gửi của bạn được thực hiện bằng các giao dịch điện tử; các ngân hàng địa phương chỉ cất giữ một số ít tiền mặt. Ở Thuỵ Điển, các ngân hàng yêu cầu khách hàng thông báo trước khi họ muốn rút tiền mặt.

Chưa hết, Bộ Ngân khố vẫn tiếp tục sản xuất tiền giấy.

Chúng ta đã số hoá hầu hết mọi thứ - từ ảnh cho đến hồ sơ sức khoẻ - vì vậy không thể tránh khỏi việc ai đó tìm ra cách số hoá tiền. Ai đó không phải là Cục Dự trữ Liên bang, Ngân hàng Thế giới hay Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Đó là Satoshi Nakamoto. Thật khó để tin được đúng không.

Nội dung bài viết hoàn toàn được trích dẫn từ sách "Bộ mặt thật của tiền điện tử" của tác giả Ric Edelman.